Phân bón Miền Nam và kỹ thuật canh tác cây Thanh long

I- Tên gọi và nguồn gốc:

Cây thanh long, tên tiếng anh là Dragon fruit – Loài cây được trồng chủ yếu để lấy quả và cũng là tên của một vài chi của họ xương rồng. Thanh long là loài thực vật bản địa tại Mexico, các nước Trung Mỹ và Nam Mỹ. Hiện nay, các loài cây này cũng được trồng ở các nước trong khu vực Đông Nam Á như Việt Nam, Malaysia, Thái Lan, Philippines, Indonesia (đặc biệt là ở miền tây đảo Java); miền Nam Trung Quốc, Đài Loan và một số khu vực khác.

Quả thanh long có vỏ giống như da và có một chút lá (tai lá) phân đều xung quanh. Có bốn loại hiện nay đang được trồng, tên gọi khoa học như sau:

– Hylocereus undatus thuộc chi Hylocereus ruột trắng với vỏ hồng hay đỏ.

– Hylocereus costaricensis (costaricensis đồng nghĩa polyrhizus) ruột đỏ với vỏ hồng hay đỏ.

– Hylocereus megalanthus trước đây được coi là thuộc chi Selenicereus, ruột trắng với vỏ vàng.

– Hylocereus undatus costaricensis thuộc chi Hylocereus, ruột tím hồng với vỏ hồng hay đỏ.

Các hạt giống như hạt vừng đen nằm lẫn lộn trong ruột. Lớp cùi thịt trong ruột thường được ăn ở dạng quả tươi, có mùi vị thơm dịu, ngọt vừa phải và ít cung cấp calo. Hương vị của nó đôi khi giống như hương vị của quả kiwi (Actinidia deliciosa). Quả có thể chế biến thành nước quả hay rượu vang; hoa có thể ăn được hay ngâm vào nước giống như chè. Mặc dù các hạt bé tí xíu của chúng được ăn cùng với thịt của ruột quả nhưng chúng không bị tiêu hóa.

Màu cắc các loại trái thanh long

Tại Việt Nam loại ruột trắng vỏ hồng hay đỏ được trồng rộng rãi ở các tỉnh như Bình Thuận, Long An, Tiền Giang v.v. Loại ruột đỏ vỏ đỏ  và ruột tím vỏ đỏ được nghiên cứu và lai tạo bởi Viện Cây Ăn Quả Miền Nam SOFRI (ấp Đông, xã Long Định,huyện Châu Thành,tỉnh Tiền Giang) đã được trồng rộng rãi và phổ biến.

II- Kỹ thuật canh tác:

1. Làm đất

a) Chuẩn bị đất trồng
Vùng đất cao, đất xám bạc màu, đất cát pha hoặc đất núi, đất dốc dễ xói mòn, rửa trôi nên cần phải bón nhiều phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục) để cải tạo đất. Công việc chuẩn bị bao gồm: làm đất, cắm cọc, đào lỗ, xuống trụ. Sau khi chôn trụ xong, đào quanh trụ sâu 20 cm, rộng 2 – 5 cm; bón lót phân chuồng, phủ đất và đặt hom.
Vùng đất thấp, nhiễm phèn cần phải lên liếp (mô) trước khi trồng; liếp trồng phải cách mặt ruộng khoảng 40 cm để đề phòng ngập nước.
Đất phải được cày bừa kỹ trong mùa nắng, phơi đất, trừ cỏ dại. Cỏ nguy hiểm trên đất là cỏ tranh, cỏ ống, cỏ sâu róm,…

Phân supe lân; NPK; phân hữu cơ SFJC Bio gold G.A.P hoặc hữu cơ khác.

Sử dụng bón lót hoặc sau thu hoạch cho cây Thanh long

b) Trụ trồng

Hiện nay, trụ xi măng cốt sắt đang được khuyến cáo và sử dụng phổ biến trong sản xuất (có thể dùng trụ gỗ, trụ gạch). với kích thước: cạnh vuông từ 12 – 15 cm, cao 1,6 – 2,0 m, chôn sâu 0,4 – 0,5 m (tuỳ thuộc vào vùng đất), chiều cao từ mặt đất đến đỉnh trụ từ 1,2 – 1,5 m, phía trên có 2 – 4 thanh sắt đua ra ngoài 20 – 25 cm được bẻ cong theo 4 hướng dùng làm giá đỡ cho cành thanh long sau này.
2. Thời vụ
Thường trồng vào khoảng tháng 10 – 11 dương lịch. Những nơi thiếu nguồn nước tưới như Bình Thuận, Vũng Tàu,  nên trồng vào đầu mùa mưa (tháng 5 – 6 dương lịch) nhưng phải chú ý đến việc chuẩn bị hom giống từ trước do lúc này cây đang ra hoa và mang quả, không thể lấy hom trực tiếp được.
3. Chuẩn bị hom giống
Cần chọn những cành có tiêu chuẩn sau: Tuổi cành trung bình từ 1-2 năm tuổi trở lên, chiều dài hom tốt nhất là từ 50 – 70 cm; hom mập, hom giữa cây và cành có màu xanh đậm, không có khuyết tật, sạch sâu bệnh; các mắt mang chùm gai phải tốt, mẩy, khả năng nẩy chồi (mụt) tốt. Đáy hom (dài 3-5cm) được cắt bỏ phần thịt bên ngoài, để lại phần lõi, nhằm tránh thối hom giống, xử lý, nhúng vào dung dịch thuốc trừ nấm.

Sau khi chọn hom xong, hom được dựng nơi thoáng mát, trên nền đất khô ráo, trong vòng 10 – 15 ngày hom bắt đầu nhú rễ thì đem trồng.
4. Mật độ và khoảng cách
Thanh long là cây ưa sáng, cần nhiều ánh nắng, cần trồng ở mật độ thưa, từ 900 – 1.100 trụ/ha (cây cách cây 3,0 – 3,5 m; hàng cách hàng 3,0 – 3,5 m) đảm bảo cho việc đi lại, chăm sóc thuận tiện.
5. Cách trồng
Đặt 4 hom quanh 4 phía của trụ, cao hơn mặt đất 0,5 cm để tránh thối gốc. Áp phần phẳng của hom vào mặt phẳng của trụ để sau này hom ra rễ bám nhanh vào trụ. Dùng dây nilông hoặc dây vải buộc nhẹ hom vào trụ để tránh gió làm lung lay, sau đó tưới nhẹ và tủ rơm hoặc cỏ khô để giữ ẩm.

Cách đặt hom

6. Bón phân
A- Bón phân giai đoạn kiến thiết cơ bản
Giai đoạn kiến thiết cơ bản là giai đoạn từ khi trồng đến khi cây 2 năm tuổi.
– Năm thứ 1:
Phân hữu cơ: Bón lót một ngày trước khi trồng và khoảng 6 tháng sau khi trồng, với liều lượng 10 -15 kg phân chuồng hoai mục + 0,5 kg supe lân hoặc lân Văn Điển/trụ. Có thể sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh thay thế cho phân chuồng, với liều lượng 1- 2 kg/trụ.
Phân hoá học: Bón định kỳ 1 tháng/lần, với liều lượng 50 – 80 gam urê + 100 – 150 gam NPK 20-20-15/trụ. Rải phân xung quanh gốc (cách gốc 20 – 40 cm), dùng rơm hay mụn dừa tủ lên và tưới nước ướt đẫm cho phân tan.
– Năm thứ 2:
Phân hữu cơ: Bón 2 lần (đầu và cuối mùa mưa), với liều lượng 15 – 20 kg phân chuồng hoai + 0,5 kg supe lân hoặc lân Văn Điển/trụ. Có thể sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh thay thế cho phân chuồng, với liều lượng 3 – 4 kg/trụ.
Phân hoá học: Bón định kỳ 1 tháng/lần, với liều lượng 80 – 100 gam urê+ 150 – 200 gam NPK 20 – 20 – 15/trụ. (Còn nữa)…

Sưu tầm và biên soạn KS Lê Minh Giang