1. Giới thiệu chung về cây xoài

1.1. Nguồn gốc, đặc điểm đối tượng cây trồng

Xoài có tên khoa học là Mangifera Indica L., thuộc họ Anacardiacae, xoài sống lâu năm thành loại cây đại thụ, tuổi thọ từ 30-50 năm. Xoài là loại cây ăn quả nhiệt đới có chứa đường, các Vitamin và khoáng chất. Có 2 nhóm giống cơ bản là nhóm Ấn Độ (hạt đơn phôi) và nhóm Đông Nam Á (hạt đa phôi). Nhóm đơn phôi thường cho trái quanh năm.

Việt Nam có tổng diện tích trồng xoài khoảng trên 87.000 ha; trong đó tập trung ở các tỉnh từ Bình Định trở vào, nhiều nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long chủ yếu các tỉnh như Tiền Giang, An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ, Bến Tre, v.v. Ngoài ra, xoài còn được trồng ở Khánh Hòa, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, Sơn La, Lạng Sơn và khu vực đồng bằng Sông Hồng.

1.2. Yêu cầu ngoại cảnh

Sinh lý thực vật:

– Nhiệt độ thích hợp: 24 – 26^oC.

– Lượng mưa trung bình: 1.000 – 1.200 mm/năm.

– Cây xoài cần có mùa khô để giúp phân hóa mầm hoa.

– Độ ẩm không khí từ 80 – 90%.

– Ánh sáng: Cần đủ ánh sáng.

– Đất có độ pH từ 5,5 – 7,0.

2. Kỹ thuật canh tác cây xoài với Phân bón Miền Nam

2.1. Giống, đất trồng và kỹ thuật trồng

a. Giống

Qua quá trình chọn tạo lai giống ở Việt Nam đã đặt tên theo nguồn gốc hoặc địa phương. Một số giống xoài được trồng phổ biến hiện nay như xoài cát Hòa Lộc, xoài Cát Chu, xoài bưởi, xoài Khiêu Xa Vơi (Thái Lan), xoài tứ quý, v.v. Các giống xoài đều mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Cây xoài được nhân giống bằng nhiều phương pháp khác nhau như gieo hạt, chiết cành, ghép, v.v. nhưng phổ biến nhất vẫn là phương pháp ghép mắt, giống có năng suất chất lượng vào gốc xoài có sức sống và chống chịu điều kiện bất lợi cao. Giống ghép thường cho ra trái sớm hơn trồng từ hạt khoảng hơn 1 năm.

b. Đất trồng:

Xoài có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau trừ đất sét, nhưng tốt nhất là trồng trên đất cát hoặc cát pha thịt, thoát nước tốt, có tầng đất dày ít nhất hơn 1m. Có thủy cấp không nông quá 2,5m. So với các loại trái cây ăn trái khác, xoài là cây chịu úng tốt nhất.

c. Kỹ thuật trồng:

– Thời vụ trồng: Xoài được trồng quanh năm nhưng tốt nhất là vào đầu mùa mưa. Nên tránh trồng vào thời điểm nắng nóng và rét đậm và sau khi trồng phải cung cấp đủ nước tưới cho cây.

+ Vùng miền Bắc: Vụ xuân (tháng 2 – tháng 4).

+ Vùng miền Nam: Đầu mùa mưa (tháng 4 – tháng 5).

– Mật độ, khoảng cách trồng:

+ Đất đồng bằng: 14m x 14m

+ Đất đồi: 8mx8m; 10mx10m 12mx12m. Có thể trồng dày hơn (5mx6m) rồi sau đó tỉa thưa dần.

Trước khi trồng từ 1-3 tháng, đào hố vuông, rộng 70-80cm, sâu 50-70cm.

– Cách trồng: đào một hốc nhỏ ở chính giữa hố, rạch bỏ túi bầu nilon và đặt bầu cây vào giữa hố, lấp đất vừa bằng cổ rễ, nén chặt xung quanh, sau đó cắm 2 cọc chéo chữ X vào cây và buộc dây để tránh lay gốc đứt rễ làm chết cây. Sau khi trồng, tủ xung quanh gốc bằng rơm, rác mục và tưới nước giữ ẩm cho cây liên tục trong một tháng đầu để tạo độ ẩm cần thiết cho rễ phát triển.

2.2. Bón phân

a. Thời kỳ kiến thiết cơ bản:

Phân Hữu cơ SFJC Bio–Gold G.A.P là một sản phẩm của Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam, dạng phân bón sạch, được sản xuất từ 100% nguyên liệu thực vật, phù hợp trong canh tác G.A.P, có 55% Hữu cơ, Đạm tổng hợp từ tự nhiên, Acid Humic, Acid Fulvic, nấm Trichoderma .v.v., góp phần tạo ra hệ sinh thái đất ổn định, gia tăng hiệu quả hoạt động của các yếu tố vi sinh vật có lợi, hạn chế các chủng nấm gây hại, hạn chế rữa trôi các yếu tố dinh dưỡng, kích thích khả năng ra rễ non nhiều hơn, cây trồng có bộ rễ khỏe hơn đồng thời hạn chế sự thoái hóa và bạc màu của đất trồng.

Supe Lân Long Thành là sản phẩm của Công ty Cổ phân Phân bón Miền Nam sản xuất tại nhà máy Supe Phốt Phát Long Thành chứa 16% lân hữu hiệu, lưu huỳnh với hàm lượng 10%, Ca với hàm lượng 15% và các dưỡng chất trung vi lượng khác có tác dụng kích thích quá trình hình thành bộ phận mới của cây, thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa. Supe Lân Long Thành dễ tiêu, dễ tan trong môi trường đất giúp cây trồng nhanh hấp thu và thích hợp với nhiều đối tượng cây trồng.

Phân bón Miền Nam NPK 16-16-8+6S+TE là sản phẩm NPK dạng một hạt được sản xuất bằng dây chuyền công nghệ hơi nước thùng quay với hàm lượng dinh dưỡng cao, chất lượng đồng đều và ổn định, hạt phân tan tốt giúp cây trồng hấp thụ ngay. Sản phẩm chứa hàm lượng N_ts:16%; P₂O_5hh: 16%; K₂O_hh: 8% và cân đối các dưỡng chất trung vi lượng khác. Sản phẩm giúp cây xoài phát triển nhanh sau khi trồng, thu hoạch, thúc đẩy cây ra rễ mạnh, nảy chồi nhanh, giúp dầy lá, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản. Ở giai đoạn này cây tơ cần được bón phân nhằm thường xuyên để cung cấp đầy đủ các dưỡng chất N, P và K để đọt non ra liên tục, tạo khung tán lớn giúp cây nhanh thuần thục và có khả năng cho quả sớm.

b. Thời kỳ kinh doanh:

Phân bón Miền Nam NPK 19-11-7+6S+TE là sản phẩm NPK dạng một hạt được sản xuất bằng dây chuyền công nghệ hơi nước thùng quay với hàm lượng dinh dưỡng cao, chất lượng đồng đều và ổn định, hạt phân tan tốt giúp cây trồng hấp thụ ngay. Sản phẩm chứa hàm lượng N_ts:19%; P₂O_5hh: 11%; K₂O_hh: 7% và cân đối các dưỡng chất trung vi lượng khác. Sản phẩm giúp cây xoài phục hồi nhanh sau thu hoạch, thúc đẩy cây ra rễ mạnh, nảy chồi nhanh, giúp dầy lá, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản.

Phân bón Miền Nam NPK 20-20-15+TE (dạng hỗn hợp một màu). Đây là sản phẩm mới của Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam, được sản xuất qua dây chuyền tạo hạt hơi nước thùng quay, tích hợp đầy đủ thành phần hàm lượng dinh dưỡng cao tác động nhanh đến quá trình phát triển đâm chồi, phân nhiều cành quả, giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh.

Phân bón Miền Nam NPK 13-13-13+TE là sản phẩm của Công ty Cổ phần Phân bón Miền Nam được sản xuất bằng công nghệ hơi nước thùng quay chứa hàm lượng N_ts:13%; P₂O_5hh: 13%; K₂O_hh: 13% và cân đối các dưỡng chất trung, vi lượng khác. Phân bón Miền Nam NPK 13-13-13+TE giúp cung cấp cân đối hàm lượng dinh dưỡng N, P, K và một số dưỡng chất khác giúp trái xoài phát triển nhanh và đạt kích thước tối đa.

Sau những năm trúng mùa, lượng phân bón có thể tăng 5-7% để cây phục hồi sức cho cây ra trái năm sau.     

2.3 Chăm sóc

Ở những vùng đất thấp trước khi trồng cần phải lên líp cao sao cho mực nước tại thời điểm cao nhất cách gốc ít nhất 1m.
Khi trồng được 1 tháng cây ổn định xanh tốt, rạch nilon ở vết ghép để cây sinh trưởng phát triển. Khi cây phát triển được 3 lá thì nên bấm bỏ đọt. Khi cây ra chồi thứ cấp, chọn 3 chồi phát triển mạnh nằm theo hình tam giác đều, bấm đọt như trên, để cho đến khi chồi non của 3 chồi này mọc ra đủ 3 lá nữa thì bấm ngọn tiếp. Cứ thế bấm đọt đến lần thứ 3 thì thôi, để cho cây phát triển tự nhiên.

Ở giai đoạn cây trưởng thành, nên cắt tỉa những cành mọc bên trong tán, cành quá gần mặt đất, cành sâu bệnh, cành không hiệu quả và cuống hoa, nhánh vụn của mùa trước.

Sau khi trồng mới, việc tưới nước cần phải duy trì từ 3-4 ngày/lần. Càng về sau số lần tưới càng ít đi. Luôn phải duy trì được độ ẩm cho diện tích đất xung quanh gốc. Để hạn chế bớt cỏ dại và ngăn cản quá trình bốc hơi nước ta nên dùng rơm rác mục, cỏ khô tủ lại xung quanh gốc, tủ phần tán cây có bán kính 0,8-1,0m và để trống phần diện tích cách gốc 20 cm để hạn chế côn trùng, sâu bọ làm tổ, phá hoại gốc cây.
Thời kỳ cây còn nhỏ, mới trồng được 1-3 năm tuổi. Thời kỳ này cây sinh trưởng mạnh hầu như quanh năm để hoàn thiện bộ khung tán. Chính vì vậy, việc cung cấp đủ phân, đủ nước, diệt trừ cỏ dại thường xuyên để tạo điều kiện thuận lợi cho cây sinh trưởng là rất cần thiết.

– Tưới nước: Trong thời kỳ cây còn nhỏ việc tưới nước có thể tiến hành quanh năm nhằm cung cấp đủ nước cho các đợt lộc non hình thành và phát triển.

– Làm cỏ: Thời kỳ đầu do bộ tán cây còn nhỏ nên các loại cỏ dại có điều kiện sinh trưởng, phát triển. Vì vậy, làm cỏ cần phải tiến hành thường xuyên. Phần thân cỏ bị cắt đứt được thu gom lại, phơi khô sau đó tủ lại xung quanh gốc cây xoài.

– Xử lý ra hoa sớm: là việc làm nhằm mục đích tránh tình trạng vào vụ thu hoạch rộ thì bị rớt giá. Tất nhiên, nhà vườn phải cân nhắc kỹ và có đủ điều kiện, trình độ kỹ thuật thì mới có thể thực hiện thao tác xử lý ra hoa sớm.

3. Phòng trừ sâu bệnh

Một số loại sâu hại cây xoài như: sâu đục thân, đục cành, rầy xanh, ruồi đục quả, bọ trĩ, v.v. Một số loại bệnh hại xoài chủ yếu như: Bệnh thán thư, bệnh phấn trắng, bệnh mụi đen, bệnh cháy lá, bệnh thối đọt…
Biện pháp phòng, trị: Cắt tỉa lá, cành bị sâu bệnh. Dùng bẫy đèn bắt sâu trưởng thành, tiêm vào lỗ những loại thuốc bảo vệ thực vật có tính xông hơi mạnh hoặc nội hấp bịt lỗ bằng đất sét để diệt sâu non. Phun các loại thuốc phòng trừ nấm có gốc đồng. Sử dụng bao trái chuyên dùng. 

4. Thu hoạch

Khi quả già, vỏ quả hồng sáng, đủ tuổi thu hái có độ chín đặc trưng của giống thì thu hoạch. Nên thu hái vào lúc trời râm mát, khô ráo hay nhiệt độ thấp để đưa trái đến nơi tiêu thụ, chế biến. Quả thu hái về nên phân loại. Nếu vận chuyển đi xa thì đóng vào sọt hoặc thùng không quá 5 lớp (đóng sọt phải có lót rơm hoặc giấy giữa các lớp trái) và có thể sử dụng các chất bảo quản đúng hàm lượng quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh gây ô nhiễm môi trường xung quanh./.

Sưu tầm và biên soạn

KS Lê Minh Giang